5 dysfunkcji pracy zespołowej, a wartości w Scrumie

 W artykule sięgam po „5 dysfunkcji pracy zespołowej” autorstwa Patricka Lencioniego, by porównać jego wnioski z wartościami promowanymi w Scrum Guide i wskazać, które cechy zwinnych zespołów wspierają realizowanie projektów. 

Jedną z bardziej popularnych koncepcji opisujących trudności, które napotykają zespoły, jest „5 dysfunkcji pracy zespołowej” autorstwa Patricka Lencioniego. Patrick prezentuje 5 powiązanych ze sobą obszarów, które determinują, czy grupa działa efektywnie. Według niego krytycznym obszarem stanowiącym podstawę zdrowego zespołu jest zaufanie. Jest ono okazywane poprzez otwartość członków zespołu wobec siebie, w szczególności objawiające się gotowością do odsłaniania swoich słabości i popełnianych błędów. Lencioni rozumie zaufanie jako przekonanie o dobrych intencjach innych osób w zespole, co sprawia, że nie ma powodu do zachowywania ostrożności w grupie czy reakcji obronnych. Kiedy czujemy się bezpiecznie, możemy skupić się na naszym celu, na zadaniach. Bez oporów możemy prosić o pomoc i łatwiej nam podjąć ryzyko. 

I tu wróćmy na chwilę do Scrum Guida, bo choć nie skupia się on stricte na budowaniu zespołów, to jednak widzę tu analogię. Są w nim wspomniane wartości, w oparciu o które pracuje zespół:  

When the values of commitment, courage, focus, openness and respect are embodied and lived by the Scrum Team, the Scrum pillars of transparency, inspection, and adaptation come to life and build trust for everyone. 

Odpowiedzią w Scrumie na zaufanie z koncepcji Lencioniego jest otwartość, rozumiana jako gotowość: do szczerej komunikacji o zakresie zadań i wyzwaniach, z którymi zmaga się zespół, czy do przyjęcia informacji zwrotnej, również tej trudnej. 

Kolejną z wyliczonych wartości jest szacunek okazywany drugiej osobie w zespole, bez względu na jej doświadczenia, historię i może przede wszystkim różnicę w sposobie działania i myślenia. 

Drugim filarem zespołowości, opisanym przez Lencioniego, jest temat podejścia zespołu do konfliktu. Konflikt w przeciwieństwie do potocznego znaczenia, głównie negatywnego, jest tutaj rozumiany jako dyskusja, wymiana argumentów, przedstawianie różnych punktów widzenia. Autor zaznacza, że zespół, który ma pozytywne podejście do konfliktu, jest zdolny do energetycznych debat nad swoimi pomysłami, a dzięki temu dochodzi do lepszych rozwiązań. 

Wśród wartości scrumowych znajduje się odwaga, określana jako gotowość do postępowania właściwie, podejmowania ryzyka i rozwiązywania trudnych problemów. W mojej ocenie jej właśnie potrzebujemy, by przezwyciężyć obawę przed konfliktem, wraz ze wspomnianymi wcześniej otwartością i szacunkiem. 

Trzeci obszar, wyróżniony przez Lencioniego, to zaangażowanie, w szczególności w podejmowaniu wspólnych decyzji i planowaniu działań. Członkowie zespołu, którzy nie dzielą się swoim zdaniem w dyskusji (może z obawy przed konfliktem?), mogą mieć trudności z zaangażowaniem się w realizację, nawet jeśli pozornie zgodzili się z pomysłami zespołu. Wypowiedzenie przez każdego z zespołu swoich pomysłów, ale również wątpliwości i obaw, wzmacnia poczucie, że podjęta decyzja jest wspólna, łatwiej się z nią utożsamić i przełożyć na działanie. 

Również Scrum odwołuje się do wartości zaangażowania przedstawionej jako osobiste zobowiązanie się (lub w innych tłumaczeniach – poświęcenie) do działania najlepiej jak się potrafi na rzecz osiągania celów stawianych zespołowi. 

Czwarty obszar to odpowiedzialność za efekty pracy, zarówno poprzez osobiste zaangażowanie, jak i, a właściwie przede wszystkim, zwracanie uwagi innym członkom zespołu na zachowania wpływające negatywnie na pracę grupy. W ten sposób zespół może szybko i bez oporów reagować na problemy, działa według wysokich standardów, jednocześnie w atmosferze wzajemnego szacunku. 

Co mamy w Scrumie? Wrócę tu do otwartości, zarówno na przyjmowanie informacji zwrotnej, ale również na jej udzielanie. Jedną z podstaw Scruma jest empiryzm, a więc czerpanie z doświadczenia i nauka na błędach. To z kolei wymaga obserwowania działań zespołu i jego członków, i szczerej analizy tych obserwacji. 

Ostatni poziom piramidy Lencioniego stanowi koncentracja na wynikach. W teorii jest dość oczywiste, że zespoły są tworzone na konkretne potrzeby, jednak u ich członków zdarza się, że skupiają się bardziej na samym byciu w grupie czy własnych interesach. Silne zespoły unikają rozpraszania się i koncentrują się na osiąganiu wspólnych celów. 

Zestawiając to z wartościami scrumowymi mamy skupienie, mówiące o tym samym – dbałości o realizację celów zespołu i zadowolenie klienta czy użytkownika. Zespoły poprzez pracę opartą o priorytety i wspólny cel, potrafią same optymalizować swoje siły i dostarczać wartość. 

Jak wykorzystać tę wiedzę w praktyce? W mojej ocenie sama praca nad świadomością, zarówno lidera, jak i całego zespołu, może przynieść pozytywne efekty. Warto zastanowić się, która wartość nie jest w zespole wystarczająco widoczna. Lub, z drugiej strony, może któreś ze wspomnianych objawów dysfunkcji zdarzają się podczas pracy? 

Innym punktem startowym do przemyśleń może być zestaw pytań zaproponowany przez Lencioniego:

1. Do team members openly and readily disclose their opinions?  
2. Are team meetings compelling and productive?      
3. Does the team come to decisions quickly and avoid getting bogged down by consensus?   
4. Do team members confront one another about their shortcomings?   
5. Do team members sacrifice their own interests for the good of the team?    

Po poznaniu obszarów do poprawy, polecam posłuchać odcinków podcastu Manager Plus, w których ich autor Mariusz Chrapko proponuje ćwiczenia do konkretnych dysfunkcji.  

Więcej w tych tematach można się dowiedzieć z następujących źródeł:  

1. Książka „Pięć dysfunkcji pracy zespołowej” w dla mnie bardzo przyjemnej formie opowieści biznesowej. 
2. Scrum Guide, przedstawiać chyba nie trzeba ? 
3. Artykuł o wartościach scrumowych.
4. Przykładowe ćwiczenia dla zespołu, które pozwolą oswoić zespół z wartościami scrumowymi.
5. Materiały Lencioniego do książki.  
6. Seria podcastów Mariusza Chrapko na temat dysfunkcji pracy zespołowej (odcinki 97-101).